Skip to content

ZUS wyjaśnia jak skorzystać ze świadczenia dla mam

Spis treści

Matki mogą liczyć na szereg świadczeń wypłacanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), w tym na zasiłek macierzyński lub rodzicielskie świadczenie dodatkowe, zwane potocznie „Mama 4 plus”.

Kiedy rodzi się małe dziecko, zazwyczaj to matka zostaje z nim w domu. Jeśli jest ona objęta ubezpieczeniem chorobowym, może otrzymać zasiłek macierzyński.

Długość zasiłku zależy od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie lub przyjętych na wychowanie.

Po urodzeniu lub adopcji jednego dziecka matka ma prawo do 52 tygodni płatnego zasiłku macierzyńskiego. Okres urlopu macierzyńskiego wynosi 20 tygodni, a okres urlopu rodzicielskiego – 32 tygodnie. W przypadku urodzenia bliźniąt okres zasiłku macierzyńskiego wynosi 65 tygodni, a w przypadku trojaczków – 67 tygodni. Jeśli jest więcej dzieci, okres zasiłku jest wydłużony i może trwać do 71 tygodni.

Ze statystyk ZUS wynika jednak, że to matki częściej korzystają z urlopów macierzyńskich i rodzicielskich. W ciągu pierwszych czterech miesięcy 2022 r. w naszym województwie ponad 7,6 tys. kobiet pobierało zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego, a 10,1 tys. za okres urlopu rodzicielskiego. Tylko 179 mężczyzn zdecydowało się na urlop macierzyński, a 70 na urlop rodzicielski – wyjaśnia Krystyna Michałek.

Pierwsze 14 tygodni urlopu macierzyńskiego jest zarezerwowane wyłącznie dla matki. Ojciec może przejąć opiekę nad noworodkiem w tym czasie tylko w wyjątkowych sytuacjach i tylko za uprzednią zgodą matki. Matka może zrezygnować z prawa do tego świadczenia i wrócić do pracy wcześniej, jeśli chce; musi jednak wówczas sama wykorzystać pozostałą część urlopu macierzyńskiego lub zlecić jego wykorzystanie ubezpieczonemu ojcu dziecka.

W przypadku urlopu macierzyńskiego zarówno matka, jak i ojciec mogą skorzystać z urlopu rodzicielskiego. Urlop ten może trwać maksymalnie 32 tygodnie, a w przypadku porodu mnogiego – 34 tygodnie. Jest on również dostępny w przypadku adopcji dziecka. 

Po zalogowaniu się na platformie ZUS PUE logowanie można sprawdzić aktualne informacje nt. przyznanych i wypłacanych świadczeniach.

Rodzice mogą korzystać z urlopu rodzicielskiego jednocześnie lub mogą opiekować się dzieckiem na zmianę. Urlop ten mogą podzielić na maksymalnie cztery części, będące wielokrotnością jednego tygodnia, przypadające bezpośrednio po urlopie macierzyńskim lub po poprzedniej części urlopu rodzicielskiego. Mogą również pozostawić część urlopu rodzicielskiego (do 16 tygodni) na później i wykorzystać ją do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończyło 6 lat.

W Polsce zasiłek macierzyński wypłacany jest przez okres do 26 tygodni. Jego wysokość jest obliczana na podstawie przeciętnego wynagrodzenia/dochodu stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe za okres 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jeśli ubezpieczona przed urodzeniem dziecka przebywała na zwolnieniu lekarskim, zasiłek macierzyński będzie wypłacany od tej samej podstawy wymiaru, od której wypłacany był zasiłek chorobowy. W regionie najwyższy miesięczny zasiłek macierzyński wypłacany przez ZUS przekraczał 16 tys. zł brutto.

W przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie i przyjęcia na wychowanie jednego dziecka, urlopu macierzyńskiego udziela się w wymiarze 100% podstawy wymiaru zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego.

W przypadku urodzenia co najmniej co najmniej dwojga dzieci przy jednym porodzie i jednoczesnego przyjęcia na wychowanie co najmniej co najmniej dwojga dzieci, urlopu macierzyńskiego udziela się w wymiarze 100% podstawy wymiaru zasiłku przez okres 8 tygodni.

W przypadku przyjęcia dziecka na wychowanie, gdy ubezpieczona ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w wymiarze co najmniej 9 tygodni, urlopu rodzicielskiego udziela się na okres 3 tygodni.

Wysokość zasiłku macierzyńskiego jest obliczana na podstawie podstawy wymiaru podatku dochodowego.

Jednak w przypadku rezygnacji z urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze lub za okres, w którym zasiłek z tytułu urlopu rodzicielskiego wynosi 60% podstawy wymiaru (tj. co najmniej 26 tygodni), jednorazowe wyrównanie może być wypłacone do 100% podstawy wymiaru.